تحلیلی از نظام نوآوری فناورانه در تولید زیست‎فرآورده‎ها (با تمرکز بر واکسن‎های انسانی)

چندی است استفاده از دستکاری ژنتیکی در میکروارگانیسم‎ها با هدف تولید فرآورده‎های موردنیاز بشر (به‎خصوص در صنعت سلامت) فراگیر شده است. نظر به اهمیت راهبردی زیست‎‎فنّاوری در اقتصاد دنیا، کشور ما نیز از دو دهه پیش برای ورود به این عرصه، سرمایه‎گذاری نموده و توفیقاتی را حاصل کرده است. این نوشتار در نظر دارد تا بر مبنای ابعاد و کارکردهای کلیدی هفت‎گانه معرفی‎شده توسط برگک و همکاران (2007) به تحلیل تلاش‎های کشور در حوزه زیست‎فنّاوری با تمرکز به تولید واکسن‎های انسانی، هم‎چنین کیفیت تکامل نظام نوآوری فنّاورانه در این خصوص بپردازد. از این‎رو اهمیت زیست‎فنّاوری و وضعیت بازار آن در دنیا به‎اختصار، اشاره شده و سابقه‎ای از تولید واکسن در کشور، مطرح گردیده است. پس از بیان الزامات ورود کشور به این عرصه (منجر به تعریف پروژه انتقال فنّاوری تولید واکسن هپاتیت‎ب)، کارکردهای نظام نوآوری مربوط، توسط روش نگاشت تاریخی داده‎ها، بررسی و به نتایج و اثرات مترتب بر هر کارکرد، اشاره شده است. در پایان، وضعیت نظام نوآوری فنّاورانه کشور در تولید واکسن از نظر سازوکارهای مشوق و مسدودکننده، کارکردها و موضوعات سیاستی مربوط در قالب روش دلفی (در سه مرحله)، شناسایی و مورد تحلیل قرار گرفته و بر این اساس، به منظور مهار 8 سازوکار محدودکننده و تحریک 3 سازوکار مشوق که شناسایی‎شده، 6 توصیه سیاستی ارائه شده است.